پيامبر اكرم (ص) در نزد اميرمومنان حضرت علي (ع) از جايگاهي ويژه اي برخوردار است امام اول شيعيان در فراز آغازين خطابههاي خود ضمن ياد خداوند، به تمجيد و تكريم پيامبر اكرم (ص) نيز پرداخته است.
آن حضرت در فرازهايي از نهجالبلاغه به فراخور حال به بيان برخي ويژگيهاي حضرت محمد (ص) و تبيين شرايط گوناگون رسالت ايشان پرداخته است. تبيين شرايط دوران جاهليت (پيش از بعثت) و عزت مسلمانان پس از آن، بيان شخصيت پيامبر اكرم (ص)، پيامبر اكرم (ص) ميزان حق، بيان رسالت و اهداف آن، دعا براي پيامبر اكرم (ص) و توسل به آن حضرت از جمله اين موارد به شمار مي رود.
* شرايط جامعه جاهلي پيش از بعثت:
اميرالمومنين در فرازهايي از نهجالبلاغه به بيان شرايط دوران جاهليت در زمان دوران پيش از بعثت پرداختهاند و از ويژگيهاي آن دوران پردهبرداري كردهاند.
ادامه مطلب رو از دست نديد
-------------------------------------------------------------------------------
بنياد نهج البلاغه
آن حضرت در فرازهایی از نهجالبلاغه به فراخور حال به بیان برخی ویژگیهای حضرت محمد (ص) و تبیین شرایط گوناگون رسالت ایشان پرداخته است. تبیین شرایط دوران جاهلیت (پیش از بعثت) و عزت مسلمانان پس از آن، بیان شخصیت پیامبر اکرم (ص)، پیامبر اکرم (ص) میزان حق، بیان رسالت و اهداف آن، دعا برای پیامبر اکرم (ص) و توسل به آن حضرت از جمله این موارد به شمار می رود.
* شرایط جامعه جاهلی پیش از بعثت:
امیرالمومنین در فرازهایی از نهجالبلاغه به بیان شرایط دوران جاهلیت در زمان دوران پیش از بعثت پرداختهاند و از ویژگیهای آن دوران پردهبرداری کردهاند.
ویژگیهایی چون بدترین دین، بدترین خانه ، زندگی در زمینهای سخت و خشن، رواج جنگ و خونریزی در بین مردم، نبود پیوند خویشاوندی و قطع رحم، بتپرستی، گناه، دوری از تعالیم الهی، دوری از انبیای الهی، گرفتاری در فتنهها و فساد و تباهی، رواج نیرنگ و فریب، وجود نشانههای تباهی و از میان رفتن نشانههای هدایت ... .
امام (ع) ضمن تصویرگری دقیق از آنچه در دوران جاهلیت بر مردمان حاکم بود، عظمت و عزتی که در سایه اسلام کسب کردهاند را، گوشزد کرده و فرموده اند: و شما - ای گروه عرب - بر بدترین آیین و در نابسامانترین شرایط میزیستید: در میان سنگلاخهای ناهموار و مارهای پر زهری که از آوازها نرماند، گویی کرند. آب آلوده و ناگوار مینوشیدید، و غذای نامناسب و غیربهداشتی میخوردید، و خون یکدیگر میریختید و پیوند خویشاوندی را بریده بودید. بتپرستی میان شما رایج بود و گناهان (در میان شما) دایر (بود)...
نهجالبلاغه علت وضعیت نابسامان مردم در دوران پیش از بعثت را دور بودن مردمان از تعالیم الهی انبیا دانسته و دلیل وجود فتنهها را دراین امر میداند و به آنها هشدار میدهد و آنها را از سرنوشت پیشینیان خود آگاه میسازد تا آنها به آن سرنوشت دچار نشوند. میفرماید: او را هنگامی به رسالت فرستاد که در جهان رسولانی نبودند. زمانی دراز بود که مردم به خواب رفته بودند. فتنهها سربرداشته و کارها نابسامان بود. آتش جنگها شعله میکشید، روشنایی از جهان رخت بربسته و فریب و نادرستی آشکار گردیده بود. جهان به باغی میمانست که برگ درختانش به زردی گراییده بود و کس از آن امید ثمرهای نداشت. آبش فروکش کرده بود. پرچمهای هدایت کهنه و فرسوده گشته و رایات (بیرق ها)ضلالت پدیدار شده بود. دنیا در آن روزگاران بر مردمش چهره دژم کرده بود و بر خواستاران خود ترشروی گشته بود. میوهاش فتنه بود و طعامش مردار. در درون وحشت نهفته داشت و از برون شمشیر ستم آخته. ای بندگان خدا، عبرت بگیرید و به یاد آورید کارهای گناهآلود پدرانتان و برادرانتان را که اکنون در گرو آنها هستند و به حساب آن گرفتارند.
* شخصیت پیامبر اکرم (ص):
امام علی(ع) در نهجالبلاغه به تبیین جایگاه ویژه پیامبر پرداخته و برخی ویژگیهای این شخصیت بزرگ را به مردمان معرفی میکند. ویژگیهایی چون: آشکارکننده و برپادارنده حق، امین وحی، دارای برترین مقام، خاستگاه و جایگاه، کرامت و جایگاه رفیع پیامبر در تمام مراحل زندگیاش، گواه روز جزا، پیشوای پرهیزکاران، دارای برترین تبار و خاندان، دارای مقام کرامت، گفتارش بیانی روشنگر و سکوتش دارای حکمت...
ویژگیهای برجسته شخصیت پیامبر اکرم (ص) در بیان امیرالمومنان در تبدیل دوران جاهلیت و گرایش مردمان به سوی هدایت تاثیری شگرف داشت:
زادگاه او برترین زادگاه (مکه مکرمه)، و خاندان او پاکترین و با شخصیتترین خاندان ها. او همواره در کانون های کرامت بوده است و نیاکانی برجسته و بزرگوار این 'در یتیم' را به نسل بعد میسپردند. او در سرزمینهایی نورانی که جان ها را از عذاب بیمه کند رشد کرده است. دل های نیکان و پاکان به سوی او پر میکشید و چشم ها به جانب او خیره میشد، و شخصیت او دل ها و دیدهها را به خود جذب کرده بود. خداوند به برکت او کینهها را مدفون ساخت و شعله خونخواهی ها و خونریزی ها را فرو کاست. به وجود پرخیر او برادری و محبت پیریزی و شکوفا شد و همدلی و همفکری پدید آمد و نامحرمان نزدیک، دور شدند، مستضعفان به عزت رسیدند و مستکبران به خواری نشستند. سخنش روشنی و هدایت، و سکوتش گویای حکمت است.
امام علی (ع) همچنین ضمن بیان ویژگیها و برتریهای پیامبر اکرم (ص) بر روش بیدارگرانه پیامبر و امتداد خط نبوت از آدم تا خاتم و برقرار ماندن خط نبوت توسط جانشینان پیامبر (خاندان نبوت) تاکید دارد. چنانکه می فرماید: ... تا کرامت الهی، (پس از پیامبران پیشین) مسوولیت رسالت را بر دوش محمد - درود خدا بر او و خاندانش- نهاد، پس او را از برترین 'ریشهها' و 'تبارها' برگرفت و در سرسبزترین و اصیلترین گلستانهای شرافت بکاشت. او شاخسار درخت تناوری بود که پیامبران را از آن آفرید و امانتداران خود را از آن برگزید. خاندان او بهترین خاندانها، و تبار او برترین تبارها، وریشه خانوادگی او بهترین ریشههاست. در حرم پاک الهی بر دمید و در گلزار کرامت بالید. شاخسار آن سر به فلک کشیده و بر و بار آن جاودانه شده است. پس آن بزرگوار پیشوای پرهیزکاران و نور چشم ره یافتگان است، چراغی پرفروغ و ستارهای درخشان و مولد نوری تابان؛ راه و رسم او به هنجار، آیین او بالنده و شکوفا، کلام او قانون و جدا کننده سره از ناسره، و داوری او عدالت محض.
* پیامبر اکرم (ص) میزان حق:
امام علی(ع) در نهجالبلاغه پیامبر اکرم (ص) را به عنوان میزانی برای حق یاد میکند. عباراتی چون: پیشوای پرهیزکاران، چراغ راه، مسلک او مسلکی صحیح و شکوفا، سخنش قانون، روش او میزان و جداکنندة حق از باطل، منش او عدالت محض و...؛ و در فرازی نیز فرمود: و پرچم حق را فرا راهمان افراشت. آری، هرکه از آن پیش تاخت خود را از دین خارج ساخت، و هرکه از آن واپس ماند در چاه هلاکت افتاد، و آن که همراه او ماند به حق دست یافت.
* رسالت پیامبر اکرم (ص):
حضرت علی (ع) در نهجالبلاغه به تبیین موضوع رسالت پیامبر اکرم (ص) نیز پرداخته است. امام (ع) رسالت پیامبر را در بیدارگری و انذار مردم میداند و میفرماید: بهراستی خداوند، محمد مصطفی را - درود خدا بر او و خاندانش- برای جهانیان بیدارگر و بیمدهنده برانگیخت و او را امین وحی خویش ساخت.
امیرالمومنین (ع) میکوشد تا اهداف رسالت پیامبر اکرم (ص) را تبیین کند. اهدافی چون: آشکار شدن حق و برملا شدن باطل، رستگاری انسانها، پیکار با طاغیان و سرکشان... چنانکه فرمود: او را فرستاد تا به فرمانش کفر و جهل را درهم کوبد و نام و یادش را به همه گوید. او هم امانت را پاس داشت.
امام علی(ع) در نهجالبلاغه به بیان تلاشهای پیامبر اکرم (ص) در راه هدایت مردمان پرداخته و لطف و علاقة آن بزرگوار به هدایت عامه مردم را گوشزد میکند. تلاشهایی که پیامبر بزرگوار بی هیچ اجر و مزدی در راه خداوند انجام میداد تا مسوولیت سنگین رسالت را به احسن وجه انجام داده باشد. از این رو فرمود: و همواره به راه نجاتشان هدایت کرد، و پیش از آنکه رستاخیزشان فرارسد آنان را آماده ساخت، و در راه ماندگان و شکسته بالان را دست گرفت و یاریشان کرد تا به مقصد رسند - مگر آنها را که خود راه هلاکت را برگزیدند و از هر چیزی میگریختند - تا سرانجام به سر منزل سعادت رساندشان، و در خانه امن و امان نشاندشان، و حال و روزشان سامان گرفت، و فراوانی و نعمت به رویشان ریخت.
* دعا برای پیامبر اکرم (ص):
امام علی(ع) در کلام خود به مردمان میآموزد تا همیشه قدردان پیامبر باشند و خداوند کریم را از اعطای این موهبت بزرگ، وجود گرامی پیامبر اکرم در میان انسانها، شاکر باشند. از این رو در اکثر قریب به اتفاق خطبههایش پس از ذکر و یاد خداوند و شمارش نعمات الهی بر پیامبر اکرم درود فرستاده و از آن وجود مقدس یاد میکند و برخی ویژگیهایش را به فراخور حال برمیشمرد. بهعنوان مثال در خطبه دوم اینگونه از پیامبر اکرم یاد میکند: ... و گواهی دهم که محمد (ص) بنده او و پیامبر اوست. او را به آیین پرآوازه و نامدار، و دانشی رسیده از راه روایت و آثار، و منشور فراهم آمده در نوشتار، و نور درخشنده و فرمان قاطع و روشن گسیل داشت... .
امیرمومنان در فرازهایی از نهجالبلاغه پس از یادکرد بخشی از ویژگیها، زحمات و فداکاریهای پیامبر اکرم لب به دعا گشوده علو درجات برای آن وجود عالی مقام طلب میکند و در واقع به انسانها یادآوری می کند که آدمی در هر مقامی نیازمند دعا است و دعای بندگان در حق حتی بزرگترین خلق خدا نیز کارساز است، آنجا که می فرماید: پروردگارا، از آسمان عدل خویش بهرهای بدو بخش و دریا دریا خیرات و برکاتت را بر او فرو ریز. پروردگارا، بارگاه دین او را بر هر بنایی بر افراز، و جایگاه او را در پیشگاهت بزرگ دار، و بر قدر و مرتبه او در آستانت بیفزا، و ابزار پیشرفت در اختیارش بگذار، و بدو برتری و کرامتی افزون بخش.
* با بهره گیری از تحقیق صورت گرفته توسط بنیاد نهج البلاغه